ALEKSANDRA KUBIK

ZASTOSOWANIE MUZYKI JAKO FORMY TERAPII WŚRÓD DZIECI PRZEDSZKOLNYCH

Muzyką oddziałuje się na dzieci, poprzez różne formy jej użycia. Podstawowe formy pracy z zakresu wychowania muzycznego, stosowane w przedszkolu to: ruch przy muzyce , śpiew, słuchanie muzyki i jej tworzenie na różnych instrumentach. Wpływ muzyki na rozwój psychiczny dziecka jest w pełni doceniany. Muzyka kształtuje wrażliwość na piękno, rozwija wyobraźnię, zaspokaja potrzebę ekspresji, uczy samodzielności myślenia i oceny estetycznej. Śpiew jest jedną z podstawowych form ekspresji dziecka, a piosenka najprostszym utworem muzycznym, które dziecko jest w stanie przeżyć, zrozumieć i zapamiętać.

Duże znaczenie przypisuje się integracji muzyki z ruchem. Same zajęcia ruchowe pozwalają dzieciom rozładować olbrzymią w tym wieku, potrzebę ruchu. Dzięki włączeniu w tok zajęć ruchowych muzyki i rytmu, ruchy dzieci stają się płynne i harmonijne, łatwiej zapamiętują nowe kombinacje, a zarazem pamięć ta jest bardziej plastyczna. Ułatwia to dzieciom rozwijanie i wzbogacanie ich inwencji twórczej. Dzięki niej natomiast dzieci mogą szybciej poznawać bardziej skomplikowane ruchy. Muzyka w sposób wręcz magiczny jest w stanie otworzyć wnętrze dziecka, pozwala mu przeżywać ją, a zarazem odkrywa ich własne uczucia i emocje. Dziecko może coraz lepiej wyrażać samo siebie w formie najbardziej naturalnej dla człowieka, czyli w ruchu. Ponadto dzięki ćwiczeniom z partnerem dziecko uzyskuje łatwość nawiązywania kontaktów z rówieśnikami oraz poznaje siłę i możliwości ruchowe własne, jak i partnera. W efekcie dziecko wyzbywa się w ten sposób kompleksów i zahamowań. Nabiera większej pewności siebie oraz buduje swój pozytywny obraz i staje się bardziej otwarte na przekazywane mu możliwości.

Warto również wspomnieć o terapeutycznej roli tego szczególnego ruchu jakim jest taniec. Niezaspokojenie potrzeby ruchu dziecka w wieku przedszkolnym, może doprowadzić do powstania niepożądanych napięć w jego ciele, a w konsekwencji do zaburzeń w emocjonalnej sferze osobowości. Dlatego ćwiczenia i zabawy przy muzyce, mają wartość profilaktyczną i terapeutyczną w zakresie integracji ciała, umysłu i emocji. Taką funkcję pełni swobodny, improwizowany, tworzony „na gorąco” ruch przy muzyce, który może mieć charakter tańca ekspresyjnego czy twórczego.

Ćwiczenia ruchowo – taneczne zaspokajają nie tylko ruchowe potrzeby dziecka, ale też rozwijają szereg jego dyspozycji psychofizycznych, takich jak spostrzegawczość, pamięć, koncentracja, szybka reakcja, koordynacja wzrokowo – ruchowa, orientacja w schemacie własnego ciała i w przestrzeni. Poza tym aktywizują ciało i umysł dziecka – rozwijają jego wyobraźnię, mobilizują do działania i rozwiązywania zadań według własnych pomysłów, dostarczają nowych wrażeń i doświadczeń z zakresu komunikacji i współdziałania w grupie. Wyrabiają także dyscyplinę wewnętrzną ucząc świadomego panowania nad ruchem ciała. Atmosfera swobody, niewymuszonej dyscypliny i nastrój radości podczas tańca ekspresyjnego, pozwalają dzieciom „dynamicznym” (inaczej: nadpobudliwym) na ruchowe wyżycie się, a tym „zamkniętym w sobie” na pokonywanie swej nieśmiałości, jednym i drugim zaś, na rozwijanie wiary w siebie i odwagi w poszukiwaniu własnych form i własnej estetyki ruchu, na zmniejszenie, a nawet pozbycie się zahamowań psychicznych czy też nie- zręczności fizycznej oraz napięć, jakie powoduje „sztywna” postawa ciała. Podstawowe elementy tańca – rytm i ruch, mogą pomóc dziecku w wyrażaniu bez słów; emocji, przeżyć, doświadczeń, w zwiększeniu własnego potencjału twórczego, w osiąganiu harmonii we wszystkich sferach osobowości.

Gra na instrumentach kształtuje u dzieci wrażliwość na barwę dźwięku, rozwija poczucie rytmu, wyobraźnię muzyczną, wyzwala inwencję twórczą. Muzykowanie na różnorodnych instrumentach uczy koncentracji uwagi, zdyscyplinowania, usprawnia manualnie, wywołuje radość, entuzjazm i aktywność. Gra na instrumentach to muzykowanie nie tylko na instrumentach perkusyjnych, to poszukiwanie i odkrywanie dźwięków przedmiotów otaczających dziecko, a także klaskanie, tupanie, uderzanie w części ciała i wydawanie odgłosów.

Słuchanie muzyki, zwłaszcza poważnej, z dziećmi przedszkolnymi to najmniej popularna forma z uwagi na możliwości percepcyjne dzieci. Słuchanie jednak połączone z inną formą np. opowiadaniem, manipulowaniem pacynką, obserwacją, staje się ciekawe i przestaje być pasywne. Słuchanie muzyki w formie koncertu wykonanego na żywo wzbudza ciekawość dzieci pod warunkiem odpowiedniego doboru repertuaru. Słuchanie muzyki, poza walorami estetycznymi, służy rozwojowi uczuć, dostarcza przeżyć, uwrażliwia, wpływa na pracę mózgu, rozluźnia, pozwala wejrzeć w siebie, wpływa na poczucie estetyki i harmonii.

            Chcąc podsumować terapeutyczną rolę muzyki i jej wpływ na dzieci w wieku przedszkolnym, należy podkreślić:

• usprawnienie czynności analizatora kinestetyczno – ruchowego a jednocześnie rozwijanie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni,

• kształcenie precyzji i koordynacji ruchów rąk i całego ciała,
• zmniejszanie napięcia mięśniowego,

• rozwijanie percepcji słuchowej, poczucia rytmu,

• kształcenie świadomości muzycznej, siły woli, spostrzegawczości i szybkości orientacji,

• wyzwalanie uczucie przyjemności towarzyszącego zazwyczaj aktywności muzycznej,

• wprowadzenie wewnętrznego ładu i uporządkowania poprzez uporządkowany ruch i emocji wypływających z percepcji muzyki,

• nauczenie umiejętności samoopanowania poprzez ćwiczenia rytmiczne „zmuszające” niejako dziecko do wykonywania ruchów ekonomicznych i uporządkowanych,

• pomaganie dzieciom wyzbyć się uczucia odizolowania i nawiązać kontakt z innymi,

• stymulowanie do współdziałania.

WYBRANE ZASTOSOWANIA MUZYKI W PRACY PRZEDSZKOLA I ICH WPŁYW NA ROZWÓJ DZIECKA:

            Muzyka towarzyszy dziecku przedszkolnemu na co dzień i jest wykorzystywana w różnych formach. Pierwsze kontakty poprzez piosenkę przedszkolną zachęcają do wspólnych zabaw, aktywności, ułatwiają wejście w życie grupy, pokonywanie egocentryzmu i są sygnałem do działania. Dzieje się tak ponieważ dziecko słuchając lub śpiewając piosenki, często musi się poruszać, podać rękę, z kimś współdziałać. Piosenki ilustrowane ruchem rąk i ciała uczą mowy pozawerbalnej, łączą doznania w więzi wielozmysłowe, wyzwalają ekspresję i ćwiczą pamięć dziecka. Słuchanie piosenek oraz ich śpiewanie to najprostsza i najbardziej dostępna forma umuzykalnienia małego dziecka. Dziecko uczy się zauważać nastrój melodii, realizuje rytm piosenki, zauważa przebieg melodii, dowiaduje się o tonach niskich i wysokich, różnicuje tempo, dynamikę utworu. Poprzez uczenie piosenek dziecko przedszkolne ćwiczy pamięć w ogóle (zapamiętanie słów) oraz pamięć muzyczną- pamiętanie i rozpoznawanie melodii. Zajęcia z zakresu śpiewania i słuchania muzyki są terenem ćwiczeń głosu, oddechu, doskonalenia mowy, rozumienia niejednokrotnie języka poetyckiego, rozumienia metafor, porównań, epitetów zawartych w tekstach, a także poznawania świata opisywanego w piosence.

            Dla dzieci nieśmiałych wspólne śpiewanie jej szansą wzięcia udziału w bezpieczny, ukryty sposób, stopniowego nabierania odwagi i przekonania, że potrafię i mogę. Dzieci nadruchliwe znajdują możliwość wejścia w rytmiczność utworu, ekspresji na którą mają przyzwolenie i zaistnienia w pozytywnym świetle. Dzieci autystyczne i wycofane znajdują ukojenie w słuchaniu dźwięków, naśladują kolegów i mają poczucie współdziałania.

            Dobrze dobrany repertuar piosenek przedszkolnych, przeznaczonych do śpiewania jak i do słuchania uwrażliwia dzieci na wszystkie elementy muzyki i wpływa na rozwój ich muzykalności. Muzyka pozwala dzieciom na: wyrażenie siebie, ruch, ekspresję, dostarcza przeżyć, inspiruje i uczy. Słuchanie muzyki to oprócz piosenek i utworów dl dzieci, także udział w koncertach muzycznych, proponujących dzieciom odbiór dzieł muzyki klasycznej, muzyki operowej, baletowej, jazzowej, ludowej z różnych rejonów świata. Koncerty proponowane dzieciom, umożliwiają im aktywny udział, dotknięcie, bliskie poznanie instrumentu, usłyszenie na żywo śpiewu, brzmienia i sposobu wydobywania głosu. Dzieci słuchając są zapraszane do klaskania, muzykowania, reagowania na pauzy, akcenty i wspólnego śpiewania. Aktywne słuchanie muzyki wiąże się z grą na instrumentach perkusyjnych, realizacją rytmu i wartości rytmicznych, improwizacja ruchową i tańcem nastawionym na przekazanie nastroju lub linii melodycznej utworu.

            Ruch przy muzyce: w praktyce przedszkola są to zabawy ruchowo- muzyczne, ilustracje ruchowe piosenek, tańce, pląsy, ćwiczenia ruchowe przy muzyce, działania edukacyjne z podkładem muzycznym - Metoda Dobrego Startu, metoda Dennisona, Metoda Edukacji przez ruch, Aerobic dziecięcy, gimnastyka Przyborowskiej tak zwane „Rytmy”.

            Metody wykorzystujące muzykę bazują na jej rytmie, który decyduje o aktywności dzieci, nadaje sens proponowanym działaniom, wprowadza do tematu, pomaga w koncentracji i ukierunkowaniu aktywności, uczy harmonii, wprowadza ład i wyznacza sposób realizacji zadania. Piosenka, która jest podstawą w pracy Metodą Dobrego Startu nadaje temat działania, przewija się w pracy dzieci, stanowi punkt odniesienia, jest bazą działania, rytmizuje ruch dziecka, pomaga w zapamiętaniu i przypominaniu, łączy działania słuchowe, ruchowe, rytmiczne i graficzne. Dobrane piosenki uczą i rozwijają dziecko, pomagają w wyrównaniu szans edukacyjnych, dają możliwość odniesienia sukcesu, a co się z tym wiąże, wzmacniają dziecko i wpływają na dalsze jego działanie. Dzieci realizują rytm, wchodzą w etap pisania, kreślenia w sposób zabawowy, przyjemny i prosty, a towarzyszy im piosenka, którą nucą, powtarzają, zapamiętując kolejne litery i znaki.

            Metoda Edukacji przez ruch i kinezjologia Dennisona bazują na melodii i rytmie. Utwór muzyczny stanowi tło i wyznacznik działań. Wprowadza nastrój, uspokaja oddech, dyscyplinuje, uczy skupienia a jednocześnie zachęca do pracy, ćwiczeń, które przez swą prostotę są lubiane a przynoszą ogromne korzyści dla rozwoju dziecka. Łączenie działania obu półkul mózgowych wpływa na poprawę myślenia, kojarzenia, jakość uczenia się, na rozwój procesów poznawczych. Dorota Dziamska proponuje działania rysunkowe przy muzyce, której rytm wyznacza rytm pracy dziecka. Zrównanie oddechu niweluje napięcie mięśniowe, pozwala zrelaksować się. Dziecko w sposób przez nie niezauważalny ćwiczy rękę, koordynację, plastyczność ruchu, wykonuje piękne prace, z czego następnie czerpie wielką radość. Przy muzyce każdy pracuje sam, ale to co powstanie stanowi część wspólnej pracy całej grupy.

            Ruch, zabawa ruchowa, gimnastyka, pląsy, aerobic to formy aktywności ruchowej proponowane dzieciom, które realizuje się przy muzyce. Melodia, rytm są tu wyznacznikiem aktywności, dzieci uczą się słuchać muzyki, reagować na jej zmiany, dostosowywać swój ruch do nastroju i tempa słyszanej muzyki. Muzyka podpowiada, jak i kiedy, ciało ćwiczy. Dzieci zauważają muzykę, jako część ich aktywności, proszą o włącznie muzyki, poruszają się rytmicznie. Odczuwają kiedy ruch powinien być mocny, zdecydowany, a kiedy spokojny. Muzyka w życiu przedszkolaka jest tak samo ważna jak zabawka, czy świeże powietrze. Przedszkolaki śpiewają, muzykują, słuchają, działają, odczuwają, ruszają się gdy gra muzyka.

            Relaks przy muzyce jest nadal mało popularny w przedszkolu. Słuchanie muzyki spokojnej, monotonnej jest dla dzieci trudne i nudne. Odpowiednio ukierunkowane dzieci potrafią jednak odbierać muzykę relaksacyjną. Trwa to niedługo i nie zawsze jest możliwe do osiągnięcia. Uważam, że relaks i jego sposób jest sprawą bardzo indywidualną, i dlatego trudny do realizacji z grupa dzieci. Dzieci wspaniale odpoczywają gdy słuchają opowiadania, któremu towarzyszy cicha, spokojna muzyka, lub gdy mogą poruszać się delikatnie poruszając chusteczkami, piórkami, balonikami. Dobrym pomysłem jest rysowanie, kolorowanie podczas słuchania muzyki relaksacyjnej.

            Muzyka, piosenka, towarzyszy naszym dzieciom i sprawia, że ich świat łagodnieje, napięcia znikają, wszystko staje się lepsze. Dobieranie repertuaru dla dzieci, proponowanie im dobrej muzyki wpływa na ich gusta muzyczne, na ich muzykalność, na zainteresowania. Muzyka jest kluczem do działania, poznania i rozwoju. Powinna towarzyszyć wszelkim działaniom dzieci, bo wprowadza nie tylko nastrój, ład i harmonię, ale także dobry klimat do edukacji, komunikacji i życia w ogóle.

BIBLIOGRAFIA:

Bogdanowicz „Metoda Dobrego Startu”
R. Klöppel, S.Vliex "Rytmika w wychowaniu i terapii"
Koziełło „Terapia tańcem”
M. Przychodzińska "Dziecko i muzyka"
D.Malko „Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu
D.Dziamska :Edukacja przez ruch“

ALEKSANDRA KUBIK

ZASTOSOWANIE MUZYKI JAKO FORMY TERAPII WŚRÓD DZIECI PRZEDSZKOLNYCH

Muzyką oddziałuje się na dzieci, poprzez różne formy jej użycia. Podstawowe formy pracy z zakresu wychowania muzycznego, stosowane w przedszkolu to: ruch przy muzyce , śpiew, słuchanie muzyki i jej tworzenie na różnych instrumentach. Wpływ muzyki na rozwój psychiczny dziecka jest w pełni doceniany. Muzyka kształtuje wrażliwość na piękno, rozwija wyobraźnię, zaspokaja potrzebę ekspresji, uczy samodzielności myślenia i oceny estetycznej. Śpiew jest jedną z podstawowych form ekspresji dziecka, a piosenka najprostszym utworem muzycznym, które dziecko jest w stanie przeżyć, zrozumieć i zapamiętać.

Duże znaczenie przypisuje się integracji muzyki z ruchem. Same zajęcia ruchowe pozwalają dzieciom rozładować olbrzymią w tym wieku, potrzebę ruchu. Dzięki włączeniu w tok zajęć ruchowych muzyki i rytmu, ruchy dzieci stają się płynne i harmonijne, łatwiej zapamiętują nowe kombinacje, a zarazem pamięć ta jest bardziej plastyczna. Ułatwia to dzieciom rozwijanie i wzbogacanie ich inwencji twórczej. Dzięki niej natomiast dzieci mogą szybciej poznawać bardziej skomplikowane ruchy. Muzyka w sposób wręcz magiczny jest w stanie otworzyć wnętrze dziecka, pozwala mu przeżywać ją, a zarazem odkrywa ich własne uczucia i emocje. Dziecko może coraz lepiej wyrażać samo siebie w formie najbardziej naturalnej dla człowieka, czyli w ruchu. Ponadto dzięki ćwiczeniom z partnerem dziecko uzyskuje łatwość nawiązywania kontaktów z rówieśnikami oraz poznaje siłę i możliwości ruchowe własne, jak i partnera. W efekcie dziecko wyzbywa się w ten sposób kompleksów i zahamowań. Nabiera większej pewności siebie oraz buduje swój pozytywny obraz i staje się bardziej otwarte na przekazywane mu możliwości.

Warto również wspomnieć o terapeutycznej roli tego szczególnego ruchu jakim jest taniec. Niezaspokojenie potrzeby ruchu dziecka w wieku przedszkolnym, może doprowadzić do powstania niepożądanych napięć w jego ciele, a w konsekwencji do zaburzeń w emocjonalnej sferze osobowości. Dlatego ćwiczenia i zabawy przy muzyce, mają wartość profilaktyczną i terapeutyczną w zakresie integracji ciała, umysłu i emocji. Taką funkcję pełni swobodny, improwizowany, tworzony „na gorąco” ruch przy muzyce, który może mieć charakter tańca ekspresyjnego czy twórczego.

Ćwiczenia ruchowo – taneczne zaspokajają nie tylko ruchowe potrzeby dziecka, ale też rozwijają szereg jego dyspozycji psychofizycznych, takich jak spostrzegawczość, pamięć, koncentracja, szybka reakcja, koordynacja wzrokowo – ruchowa, orientacja w schemacie własnego ciała i w przestrzeni. Poza tym aktywizują ciało i umysł dziecka – rozwijają jego wyobraźnię, mobilizują do działania i rozwiązywania zadań według własnych pomysłów, dostarczają nowych wrażeń i doświadczeń z zakresu komunikacji i współdziałania w grupie. Wyrabiają także dyscyplinę wewnętrzną ucząc świadomego panowania nad ruchem ciała. Atmosfera swobody, niewymuszonej dyscypliny i nastrój radości podczas tańca ekspresyjnego, pozwalają dzieciom „dynamicznym” (inaczej: nadpobudliwym) na ruchowe wyżycie się, a tym „zamkniętym w sobie” na pokonywanie swej nieśmiałości, jednym i drugim zaś, na rozwijanie wiary w siebie i odwagi w poszukiwaniu własnych form i własnej estetyki ruchu, na zmniejszenie, a nawet pozbycie się zahamowań psychicznych czy też nie- zręczności fizycznej oraz napięć, jakie powoduje „sztywna” postawa ciała. Podstawowe elementy tańca – rytm i ruch, mogą pomóc dziecku w wyrażaniu bez słów; emocji, przeżyć, doświadczeń, w zwiększeniu własnego potencjału twórczego, w osiąganiu harmonii we wszystkich sferach osobowości.

Gra na instrumentach kształtuje u dzieci wrażliwość na barwę dźwięku, rozwija poczucie rytmu, wyobraźnię muzyczną, wyzwala inwencję twórczą. Muzykowanie na różnorodnych instrumentach uczy koncentracji uwagi, zdyscyplinowania, usprawnia manualnie, wywołuje radość, entuzjazm i aktywność. Gra na instrumentach to muzykowanie nie tylko na instrumentach perkusyjnych, to poszukiwanie i odkrywanie dźwięków przedmiotów otaczających dziecko, a także klaskanie, tupanie, uderzanie w części ciała i wydawanie odgłosów.

Słuchanie muzyki, zwłaszcza poważnej, z dziećmi przedszkolnymi to najmniej popularna forma z uwagi na możliwości percepcyjne dzieci. Słuchanie jednak połączone z inną formą np. opowiadaniem, manipulowaniem pacynką, obserwacją, staje się ciekawe i przestaje być pasywne. Słuchanie muzyki w formie koncertu wykonanego na żywo wzbudza ciekawość dzieci pod warunkiem odpowiedniego doboru repertuaru. Słuchanie muzyki, poza walorami estetycznymi, służy rozwojowi uczuć, dostarcza przeżyć, uwrażliwia, wpływa na pracę mózgu, rozluźnia, pozwala wejrzeć w siebie, wpływa na poczucie estetyki i harmonii.

            Chcąc podsumować terapeutyczną rolę muzyki i jej wpływ na dzieci w wieku przedszkolnym, należy podkreślić:

• usprawnienie czynności analizatora kinestetyczno – ruchowego a jednocześnie rozwijanie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni,

• kształcenie precyzji i koordynacji ruchów rąk i całego ciała,
• zmniejszanie napięcia mięśniowego,

• rozwijanie percepcji słuchowej, poczucia rytmu,

• kształcenie świadomości muzycznej, siły woli, spostrzegawczości i szybkości orientacji,

• wyzwalanie uczucie przyjemności towarzyszącego zazwyczaj aktywności muzycznej,

• wprowadzenie wewnętrznego ładu i uporządkowania poprzez uporządkowany ruch i emocji wypływających z percepcji muzyki,

• nauczenie umiejętności samoopanowania poprzez ćwiczenia rytmiczne „zmuszające” niejako dziecko do wykonywania ruchów ekonomicznych i uporządkowanych,

• pomaganie dzieciom wyzbyć się uczucia odizolowania i nawiązać kontakt z innymi,

• stymulowanie do współdziałania.

WYBRANE ZASTOSOWANIA MUZYKI W PRACY PRZEDSZKOLA I ICH WPŁYW NA ROZWÓJ DZIECKA:

            Muzyka towarzyszy dziecku przedszkolnemu na co dzień i jest wykorzystywana w różnych formach. Pierwsze kontakty poprzez piosenkę przedszkolną zachęcają do wspólnych zabaw, aktywności, ułatwiają wejście w życie grupy, pokonywanie egocentryzmu i są sygnałem do działania. Dzieje się tak ponieważ dziecko słuchając lub śpiewając piosenki, często musi się poruszać, podać rękę, z kimś współdziałać. Piosenki ilustrowane ruchem rąk i ciała uczą mowy pozawerbalnej, łączą doznania w więzi wielozmysłowe, wyzwalają ekspresję i ćwiczą pamięć dziecka. Słuchanie piosenek oraz ich śpiewanie to najprostsza i najbardziej dostępna forma umuzykalnienia małego dziecka. Dziecko uczy się zauważać nastrój melodii, realizuje rytm piosenki, zauważa przebieg melodii, dowiaduje się o tonach niskich i wysokich, różnicuje tempo, dynamikę utworu. Poprzez uczenie piosenek dziecko przedszkolne ćwiczy pamięć w ogóle (zapamiętanie słów) oraz pamięć muzyczną- pamiętanie i rozpoznawanie melodii. Zajęcia z zakresu śpiewania i słuchania muzyki są terenem ćwiczeń głosu, oddechu, doskonalenia mowy, rozumienia niejednokrotnie języka poetyckiego, rozumienia metafor, porównań, epitetów zawartych w tekstach, a także poznawania świata opisywanego w piosence.

            Dla dzieci nieśmiałych wspólne śpiewanie jej szansą wzięcia udziału w bezpieczny, ukryty sposób, stopniowego nabierania odwagi i przekonania, że potrafię i mogę. Dzieci nadruchliwe znajdują możliwość wejścia w rytmiczność utworu, ekspresji na którą mają przyzwolenie i zaistnienia w pozytywnym świetle. Dzieci autystyczne i wycofane znajdują ukojenie w słuchaniu dźwięków, naśladują kolegów i mają poczucie współdziałania.

            Dobrze dobrany repertuar piosenek przedszkolnych, przeznaczonych do śpiewania jak i do słuchania uwrażliwia dzieci na wszystkie elementy muzyki i wpływa na rozwój ich muzykalności. Muzyka pozwala dzieciom na: wyrażenie siebie, ruch, ekspresję, dostarcza przeżyć, inspiruje i uczy. Słuchanie muzyki to oprócz piosenek i utworów dl dzieci, także udział w koncertach muzycznych, proponujących dzieciom odbiór dzieł muzyki klasycznej, muzyki operowej, baletowej, jazzowej, ludowej z różnych rejonów świata. Koncerty proponowane dzieciom, umożliwiają im aktywny udział, dotknięcie, bliskie poznanie instrumentu, usłyszenie na żywo śpiewu, brzmienia i sposobu wydobywania głosu. Dzieci słuchając są zapraszane do klaskania, muzykowania, reagowania na pauzy, akcenty i wspólnego śpiewania. Aktywne słuchanie muzyki wiąże się z grą na instrumentach perkusyjnych, realizacją rytmu i wartości rytmicznych, improwizacja ruchową i tańcem nastawionym na przekazanie nastroju lub linii melodycznej utworu.

            Ruch przy muzyce: w praktyce przedszkola są to zabawy ruchowo- muzyczne, ilustracje ruchowe piosenek, tańce, pląsy, ćwiczenia ruchowe przy muzyce, działania edukacyjne z podkładem muzycznym - Metoda Dobrego Startu, metoda Dennisona, Metoda Edukacji przez ruch, Aerobic dziecięcy, gimnastyka Przyborowskiej tak zwane „Rytmy”.

            Metody wykorzystujące muzykę bazują na jej rytmie, który decyduje o aktywności dzieci, nadaje sens proponowanym działaniom, wprowadza do tematu, pomaga w koncentracji i ukierunkowaniu aktywności, uczy harmonii, wprowadza ład i wyznacza sposób realizacji zadania. Piosenka, która jest podstawą w pracy Metodą Dobrego Startu nadaje temat działania, przewija się w pracy dzieci, stanowi punkt odniesienia, jest bazą działania, rytmizuje ruch dziecka, pomaga w zapamiętaniu i przypominaniu, łączy działania słuchowe, ruchowe, rytmiczne i graficzne. Dobrane piosenki uczą i rozwijają dziecko, pomagają w wyrównaniu szans edukacyjnych, dają możliwość odniesienia sukcesu, a co się z tym wiąże, wzmacniają dziecko i wpływają na dalsze jego działanie. Dzieci realizują rytm, wchodzą w etap pisania, kreślenia w sposób zabawowy, przyjemny i prosty, a towarzyszy im piosenka, którą nucą, powtarzają, zapamiętując kolejne litery i znaki.

            Metoda Edukacji przez ruch i kinezjologia Dennisona bazują na melodii i rytmie. Utwór muzyczny stanowi tło i wyznacznik działań. Wprowadza nastrój, uspokaja oddech, dyscyplinuje, uczy skupienia a jednocześnie zachęca do pracy, ćwiczeń, które przez swą prostotę są lubiane a przynoszą ogromne korzyści dla rozwoju dziecka. Łączenie działania obu półkul mózgowych wpływa na poprawę myślenia, kojarzenia, jakość uczenia się, na rozwój procesów poznawczych. Dorota Dziamska proponuje działania rysunkowe przy muzyce, której rytm wyznacza rytm pracy dziecka. Zrównanie oddechu niweluje napięcie mięśniowe, pozwala zrelaksować się. Dziecko w sposób przez nie niezauważalny ćwiczy rękę, koordynację, plastyczność ruchu, wykonuje piękne prace, z czego następnie czerpie wielką radość. Przy muzyce każdy pracuje sam, ale to co powstanie stanowi część wspólnej pracy całej grupy.

            Ruch, zabawa ruchowa, gimnastyka, pląsy, aerobic to formy aktywności ruchowej proponowane dzieciom, które realizuje się przy muzyce. Melodia, rytm są tu wyznacznikiem aktywności, dzieci uczą się słuchać muzyki, reagować na jej zmiany, dostosowywać swój ruch do nastroju i tempa słyszanej muzyki. Muzyka podpowiada, jak i kiedy, ciało ćwiczy. Dzieci zauważają muzykę, jako część ich aktywności, proszą o włącznie muzyki, poruszają się rytmicznie. Odczuwają kiedy ruch powinien być mocny, zdecydowany, a kiedy spokojny. Muzyka w życiu przedszkolaka jest tak samo ważna jak zabawka, czy świeże powietrze. Przedszkolaki śpiewają, muzykują, słuchają, działają, odczuwają, ruszają się gdy gra muzyka.

            Relaks przy muzyce jest nadal mało popularny w przedszkolu. Słuchanie muzyki spokojnej, monotonnej jest dla dzieci trudne i nudne. Odpowiednio ukierunkowane dzieci potrafią jednak odbierać muzykę relaksacyjną. Trwa to niedługo i nie zawsze jest możliwe do osiągnięcia. Uważam, że relaks i jego sposób jest sprawą bardzo indywidualną, i dlatego trudny do realizacji z grupa dzieci. Dzieci wspaniale odpoczywają gdy słuchają opowiadania, któremu towarzyszy cicha, spokojna muzyka, lub gdy mogą poruszać się delikatnie poruszając chusteczkami, piórkami, balonikami. Dobrym pomysłem jest rysowanie, kolorowanie podczas słuchania muzyki relaksacyjnej.

            Muzyka, piosenka, towarzyszy naszym dzieciom i sprawia, że ich świat łagodnieje, napięcia znikają, wszystko staje się lepsze. Dobieranie repertuaru dla dzieci, proponowanie im dobrej muzyki wpływa na ich gusta muzyczne, na ich muzykalność, na zainteresowania. Muzyka jest kluczem do działania, poznania i rozwoju. Powinna towarzyszyć wszelkim działaniom dzieci, bo wprowadza nie tylko nastrój, ład i harmonię, ale także dobry klimat do edukacji, komunikacji i życia w ogóle.

BIBLIOGRAFIA:

Bogdanowicz „Metoda Dobrego Startu”
R. Klöppel, S.Vliex "Rytmika w wychowaniu i terapii"
Koziełło „Terapia tańcem”
M. Przychodzińska "Dziecko i muzyka"
D.Malko „Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu
D.Dziamska :Edukacja przez ruch“

Gdy dzieci się nudzą……

                    Czas z dziećmi możemy spędzać na wiele różnych sposobów, ale często zapominamy o najbardziej oczywistych i sprawdzonych grach i zabawach. Możecie bawić się razem lub możesz zachęcić maluchy do samodzielnej zabawy i cieszyć się chwilą spokoju.

• Kiedy nauczyć dziecko rysować, jeśli nie teraz?
• Znajdź stare gry i pokaż je dzieciom. Będą zachwycone!

• Rękodzieło to świetna zabawa zarówno dla dzieci i dorosłych.

• Samodzielnie wykonane ozdoby cudownie odmienią wnętrze każdego domu

Kilka przykładowych zabaw :

• Zimno, ciepło, gorąco - chyba znana wszystkim, a może nieco zapomniana zabawa, w której jedna osoba chowa jakiś nieduży przedmiot (może to być maskotka, autko, piłeczka), pozostałe osoby muszą go odnaleźć. Ten kto schował "skarb" daje wskazówki, stopniując słowa - zimno, ciepło, informując poszukiwaczy, czy są blisko (ciepło, cieplej, gorąco), czy daleko (zimno, mróz). Ten kto odnajdzie skarb chowa go i zabawa zaczyna się odnowa.
• Raz, dwa, trzy, Baba-Jaga patrzy - w tej zabawie im więcej uczestników, tym lepiej. Jedna osoba, nazywana Babą-Jagą, stoi w pewnej odległości od pozostałych odwrócona tyłem lub z zakrytymi oczami i wypowiada słowa: raz, dwa, trzy, Baba Jaga patrzy, w czasie których gracze biegną w jej kierunku. Gdy skończy mówić, odsłania oczy lub odwraca się do uczestników, a ci nieruchomieją – nie mogą się poruszać, mówić i śmiać się. Baba Jaga stara się ich rozśmieszać. Jeżeli ktoś się poruszy lub zaśmieje, musi wrócić na linię startu. Po chwili Baba Jaga znów zakrywa oczy i cykl się powtarza. Celem w zabawie jest dotarcie do Baby Jagi, gdy ona nie patrzy i dotknięcie jej. Zwycięzca zajmuje jej miejsce.
• Zabawa w chowanego – tej zabawy nikomu nie trzeba rekomendować. Dzieci ją uwielbiają. Jeśli macie w domu więcej miejsca i dużo zakamarków, zabawa w chowanego będzie super pomysłem.
• DIY – zajęcia "zrób to sam" to propozycje dla bardziej aktywnych maluchów (wyciszają) i małych artystów. Możecie lepić z masy solnej, plasteliny, malować farbami, kredkami, rękami, robić wycinanki z papieru kolorowego i wiele innych. Generalnie do takich zabaw możecie wykorzystać mnóstwo rzeczy, które są w domu. Np. makaron będzie idealny na biżuterię, a papierowe talerzyki czy opakowania po jajkach mogą zamienić się w stworki, kartonowe pudełka w domki, autka, robota i co jeszcze tylko wyobraźnia wam podpowie.
• Tanecznym krokiem – z podkładem muzycznym lub bez możecie wspólnie poruszać się do ulubionych piosenek i melodii. W wersji dla odważniejszych rodziców (mniej wrażliwych słuchowo) możecie włączyć sekcję instrumentalną z wykorzystaniem sprzętów kuchennych (garnki mają świetną akustykę). Dzieci będą zachwycone, sąsiedzi nieco mniej. Zorganizujcie konkurs taneczny albo konkurs piosenki. Nagrodą może być korona, medal, dyplom (oczywiście zrobiony własnoręcznie) albo pyszne małe co nieco.
• Domowy klub fitness – w mediach alarmują o pladze otyłości u dzieci. Waszej rodziny nie będzie to dotyczyć, jeśli postawicie na ruch. Czas na trochę wspólnych ćwiczeń fizycznych - połączycie przyjemne z pożytecznym, a maluchy będą zachwycone. Pokażcie dziecku kilka prostych figur z aerobiku, zachęćcie też, aby dziecko zaproponowało swoje ćwiczenia, które wykonacie. Na pewno będzie wesoło.
• Kalambury – w tej zabawie za pomocą gestów musimy pokazać np. tytuł bajki, postać z bajki, czynność, zwierzątko.
• Wspólne gotowanie - zaproponujcie dzieciom wspólne pieczenie babeczek, zróbcie owocowe szaszłyki i nie przejmujcie się, jeśli mały mistrz kuchni nieco nabrudzi. Z przygotowanych wspólnie specjałów możecie urządzić przyjęcie domowe.
• Zabawa w doktora - jak oswoić lęk przed wizytą u lekarza? Najlepiej poprzez zabawę. Zabawa w doktora jest doskonałym sposobem na takie przezwyciężanie lęków. Dziecko dowiaduje się, do czego służą poszczególne przyrządy lekarskie i wciela się w rolę lekarza.
• Wspólne czytanie – o korzyściach z czytania nie trzeba nikogo przekonywać. Przytoczymy zaledwie najważniejsze z nich. Czytanie zaspokaja wszystkie potrzeby emocjonalne dziecka, wspiera jego rozwój psychiczny, intelektualny i społeczny, a przy tym przynosi ogromną radość i pozostawia cudowne wspomnienia. Dzięki czytaniu dziecko poszerza swoje słownictwo, używa bogatszego i piękniejszego języka. Wybierzcie wspólnie książkę, usiądźcie wygodnie i przenieście się w świat bajek i niezwykłych przygód.
• Budowanie z klocków - należy do ulubionych zabaw całej rodziny. Proste konstrukcje, wysokie wieże, fosy, w tej zabawie ogranicza nas tylko wyobraźnia. Ponadczasowe klocki dzięki ogromnej różnorodności są nieustającym źródłem inspiracji do zabawy, zapewniając wszechstronny rozwój dziecka. Zabawa klockami ćwiczy emocje, stymuluje wyobraźnię, rozwija logiczne i przestrzenne myślenie dziecka, jest też dobrym treningiem na koncentrację uwagi.
• Zabawa w teatr- zamieńcie się rolami: maluchy niech będą rodzicami, a wy ich dziećmi. Uwaga: w tej zabawie możecie zobaczyć, jak odbierają was dzieci. Tym bardziej warto podjąć wyzwanie. Możecie również wcielić się w postaci ulubionych bajek, stworzyć własną bajeczkę. Warto pamiętać, aby dać dziecku przewodzić w zabawie. Słuchać jego pomysłów i zachęcać do inicjowania nowych scenariuszy i pomysłów.

                                                                                                                                  Agnieszka Gwizdała

Bibliografia:

- https://parenting.pl/z-dzieckiem-w-domu-12-pomyslow-na-zabawy-bez-telewizora

- https://www.everydayme.pl/rodzina/zajecia/jak-spedzac-wolny-czas-w-domu

- C. Nitsh „ 300 gier i zabaw”